Yüzdürme yeleğine güveniyor musun? | 2. bölüm

Güncel yüzdürme yeleklerinde yüzdürücü olarak kullanılan ve sentetik polietilen ile vinil/nitrilden (PVC/NBR) yarı sentetik Gaia köpüğüne kadar çok çeşitli materyallerden üretilen köpük levhalar, tıpkı kapalı hücre formundaki tüm yumuşak köpük ürünler gibi belirli bir kullanım ömrüne sahiptirler. Dolayısı ile uzun süre yapısal özelliklerini korusalar da zamanla hacimlerini ve bütünlüklerini kaybederler. Ancak, düzenli olarak kullanılan bir yelekteki köpük levhaların yapısal kondisyonu, hangi materyalden üretilmiş olursa olsun kullanım sıklığı ve şekline bağlı olarak değişkenlik sergilediğinden –can güvenliğimizi sağlayan tüm diğer gereçler gibi– her sezon başında fiziksel durumlarının dikkatle değerlendirilmesi gerekir. Yeleğin köpük dolgulu kısımlarına parmak uçlarıyla bastırarak yapılacak basit bir kontrolde normal ve tekdüze olması gereken yapıda yumuşama ya da tam tersine sertleşme gibi radikal değişiklikler hissediliyor, belirli bölgelerde topaklaşarak kalınlaşma ya da incelerek dağılma gibi lokal deformasyonlar fark ediliyorsa yelek güvenli kullanım ömrünü tamamlamış demektir.

Bazı yeleklerde yüzdürücü köpük levhalar yelekten çıkarılabilecek şekilde kullanıcı tarafından kolay erişilebilen fermuarlı veya çıtçıtlı iç bölmelere yerleştirilmiştir. Aslında yeleğin yıkanabilmesini sağlamak amacıyla kullanılan bu tip tasarımlarda yüzdürücü levhalar çıkartılarak doğrudan incelenebilir ve imkânlar doğrultusunda yenilenebilir.

Yüzdürücü unsurların dışında kalan yelek bileşenlerinin kontrolü de güvenilir kullanım aralığını belirleyebilmek adına hayli önemlidir. Polyester ve naylon türevi sentetik nitelikli teknik kumaşlardan dikilen yüzdürme yeleklerinin genel olarak deniz suyuna ve güneş kaynaklı morötesi ışığa dayanımları oldukça yüksektir. Bununla birlikte güneş radyasyonu ve deniz tuzunun uzun zaman boyunca kumaş üzerinde yarattığı etki sanki tek bir gün içerisinde ortaya çıkmışçasına art arda beliren yırtılmalar ve dökülmelerle bir anda kendi gösterebilir.

Her kayak oltacısı, tipik üniformasını şekillendiren yüzdürme yeleğinin kondisyonundan emin olmalıdır.

Öyle ki dış kumaşı (kabuğu) güya yırtılmaz naylon kumaştan (ripstop) dikilmiş yeleğinize gün başında yanlışlıkla takılan bir olta iğnesini çıkarırken oluşan minicik bir yırtığın kürek çekerken yapılan olağan vücut hareketleri ile naylon kumaşta giderek belirginleşen bir harabiyet yaratması ve sezon sonuna değin bu minik yırtığın hizalandığı diğer liflerin dokuma sıklığını bozarak yavaş yavaş bariz bir yırtığa dönüşmesi ya da olta kamışını kuvvetle savururken koltuk altı perlonlarına ait ayar tokalarından birinin aniden kırılıp kopması gibi durumlar, böylesi etkilerle yıpranarak miadı gelmiş yeleklerde görülen tipik hasarlardır. Ancak böylesi açık ve telafisi olmayan durumların yaşanmasını beklemeden de pek sevilen bir yeleğin yıpranma düzeyini bir dizi fiziki kontrol ile anlayarak ve basit onarım ve ucuz değişimlerle ürün ömrünü en az birkaç sezon daha uzatmak pekâla mümkündür. Suda ve uzakta iken görünürlüğü sağlamak adına yeleklerde kullanılan florlu ve yüksek kromalı parlak renklerin birkaç sezon içinde solarak canlılığını kaybetmesi, yeleğin daha sık kontrol edilmesini gerektiren önemli bir eşiği geçtiğine işaret eden göstergelerden biri olarak değerlendirilebilir. Aynı şekilde polyesterli omuz perlonları gibi doğrudan güneşe maruz kalan kısımlarda görülen tiftiklenme, sökülme ve dökülmeler, naylon kumaş dokumasında oluşan açılma benzeri deformasyonlar, iç yüzey kaplamalarında oluşan çatlak ve döküntüler, mekanik olarak çalışan ya da sürtünen kısımlardaki aşınmalar ve yelek üzerindeki sert plastik parçaların ağararak dış yüzeylerinin lekeli ve pullu bir görünüm kazanması gibi birbiri ardı sıra ortaya çıkan ve dikkatli bir gözlemle tespit edilebilecek durumlar yeleğin ömrünü tamamladığına işaret eden diğer fiziksel belirtilerdir.

Can güvenliğimizi sağlayan tüm gereçler gibi yüzdürme yeleklerinin de fiziksel durumlarının her sezon başında dikkatle değerlendirilmesi gerekir.

Yukarıda da değindiğim üzere, ucuz olduğu kadar basit sayılabilecek birkaç uygulama ve özenli kullanımla hiç de ucuz sayılmayacak iyi bir yüzdürme yeleğinin tekstil kondisyonu ve köpük ömrü en azından birkaç sezon daha uzatabilir. Genel olarak her etkinliğin ardından yüzdürme yeleğinin tatlı su ile yıkanarak üzerindeki balık kanı, ter, tuz ve çamur kalıntılarından temizlenmesi çok önemlidir. Yıkama sonrası gölgede tutulan yelek tamamen kuruduktan sonra daha fazla askıda bekletilmeden temiz ve havadar bir ortama alınarak üzerine herhangi bir malzeme koymaksızın ve sadece doğal kat yerlerinden katlamak suretiyle muhafaza edilmelidir. Zira yüzdürme yeleğinin içerdiği köpük levhaların tekdüze ağsı dokusunu şekillendiren hava dolu kapalı hücreler, herhangi bir ağırlık altında ezilen ya da zorlanarak katlanan yerlerde sıkışarak söner. Yelek üzerinde oluşan ve iyileşmeyen ezikler, çökükler ve kırım izleri tam olarak bu tip zorlamaların bir sonucudur. Aynı şekilde yüzdürme yeleğinin özenle kullanılması gereken bir emniyet gereci olduğunu unutup bir oturma yastığı ya da üzerinde üst baş değiştirelecek ayak altı bir yaygı gibi kullanılması da benzer zedelenmelere sebep olacağından kısa süreliğine de olsa 3-5 kilogramdan daha fazla ağırlıklara maruz bırakıp amacı dışında kullanmaktan kaçınılmalıdır. Aksi hâlde yanlış kullanım ve muhafaza şekli yüzünden köpük kısımları birçok yerinden ezilerek incelmiş ve zedelenmiş bir yeleğin sudaki yüzdürme düzeyinde ciddi bir azalma olması işten bile değildir.

Yelek kumaşının morötesi (UV) dayanımını ve su kaydırıcılığını artırmak için bu amaca uygun olarak üretilmiş ve çözücü özellik taşımayan solusyonlarla sezon başında ve sonunda spreylenerek kaplanması, fermuar kürsörü gibi oksidasyona uğrayabilecek az sayıdaki metal bileşenin ise –özellikle de deniz etkinliklerinin ardından– sık sık yağlanarak işlerliğinin korunması yeleğinizden uzun yıllar faydalanabilmenizi sağlayacaktır.