Büyük sert gövdeli ve aynı zamanda daha ağır olan oturaklı modeller ise görece yüksek fiyatlarına rağmen emniyet ve fonksiyon açısından sunduğu avantajlardan dolayı çoğunlukla 14-16 ayak uzunluğundaki orta boy üstü profesyonel balıkçı kayakları kullanan olta balıkçıları tarafından hem dengeleyici hem de taşıma kapasitesini destekleyici bir donatı olarak tercih edilmektedir. Oturaklı uskunduraların yüzdürme kapasitesi de yine donatılacağı kayağın ağırlığına göre değerlendirilir. Kayak ağırlığının 1/6’sını taşıyacak düzeydeki her bir uskundura en küçüğünden etkili birer dengeleyici olarak iş görecektir. Örnek olarak boş ağırlığı 54 kg olan bir kayağa eklenecek her bir uskunduranın tek başına en az 9 kg.lık bir safrayı batmadan yüzdürebilecek büyüklükte olması ve seyir süresince suya oturacak/temas edecek şekilde kayağa eklenmesi yeterlidir. Ancak uzak mesafeler hedefleniyor, dolayısı ile daha fazla malzemenin taşınması gerekiyor ve tutularak alıkonulacak trofe değerindeki balıkların yaratacağı ağırlık yüzünden herhangi bir taşıma sorunu yaşanması istenmiyorsa yüksek kapasiteli ve sürekli suya oturan çift direkli uzun-ince uskundura modelleri tercih edilebilir. Bir uskunduranın yüksek kapasiteli olarak değerlendirilebilmesi için tek başına 30 kg safra ile tamamen batmaksızın yüzeyde kalabilmesi ve iç boşluğunun tercihen poliüretan gibi sentetik köpükle doldurulmuş olması yeterlidir.
Uskunduralı kayakta kıçtan salınmış bir fırtına çıpası ile alargada balık bekleyiş.
Uskundura kullanımının kayak oltacısına kazandırdığı avantajlar
Buraya kadar teknik çerçevesi ile ele aldığım uskunduraların kayak ile oltacılık gayretindeki bir kullanıcıya suda sağladığı avantajları son bir başlık altında şu şekilde özetleyeyim:
- Deniz kayağının her iki yanından suya basan basit karinalı, şekil ve büyüklük açısından birbirine denk bir çift uskundura (ek yüzdürücüler), kayağın dengesini arttırarak uskundura direğinin boyu nispetinde kayağın denge merkezinin su sathından yükselmesine izin verir. Kayağın kazandığı bu yeni dinamik, kayak oltacısının gerekli hâllerde dar gövdeli uzun yol kayaklarında bile ayağa kalkmasını kolaylaştırarak olta attığı mesafeyi veya satıh gözlem mesafesini arttırmasına olanak sağlar. Ancak özellikle uskundurası kıç tarafa yakın şekilde donatılmış bir oltacı kayağı ile dalgalı sığ sahillerde kıyılarken ya da çıkış yapmaya hazırlanırken kayaktan hızlı şekilde sahile doğru yol alan ve kıç omuzluklardan kayağa vuran kaba dalgaların yönlendirme etkisi çok daha bariz olacağından kürek ve dümen manevralarıyla kayağın kontrolüne dair sahip olunan pilotaj deneyiminin arttırılmasını öneririm.
- Her bir uskundura, büyüklüğü nispetinde kayağın suya basan yüzey alanını arttırdığından kayağın yüzerliğine katkı sağlayarak yüzdürme/taşıma kapasitesini yükseltir. Yüzdürme kapasitesindeki artış sadece kayakla taşınabilecek sefer yükünü miktarca çoğaltmaya olanak tanıyan tek yönlü bir kazanım olarak düşünülmemelidir; zira olağan kabul edilecek sefer yükü altında kayak gövdesinin -uskundurasız kullanımına göre- suya daha az batmasını, bu sayede seyir hızının görece daha yüksek ve manevraların daha kararlı olmasını sağlayacağı bilinmelidir. Bu durum, artan yüzey alanından kaynaklı cüzi hız kaybına karşılık elde edilecek oldukça büyük bir konfordur.
- Kayak üzerinde yaşanacak ciddi balık mücadelelerinde söz konusu mücadelenin seyrine göre kayağın yalın halinden bağımsız olarak oltacının vücut ağırlığını istediği yönde kaydırarak oltanın diğer ucundaki balığı dengeleyecek bir karşı kuvvet yaratmasında hayati rol oynar. Ortalama seyir hızını bir miktar düşürmek pahasına uskundura kullanmak, deniz kayağı kullanan bir oltacının zorlu bir mücadelede kendini sağlama alarak elini güçlendirmek adına ödeyeceği çok küçük bedeldir.
- Gerek uskunduruların su üstünde kalan bölümleri gerekse kayağa sağlamca bağlanmalarını sağlayan direkleri; fotovoltaik panel, basit gölgelik gibi çeşitli güverte üstü unsurların donatımında kullanıcısına fazladan tespit ve destek noktası imkânı sunar.
- Suda tek başına iken kayağa yeniden çıkışı gerektiren herhangi bir kendini kurtarma durumunda sudaki oltacının kayağı devirmeden çıkışını kolaylaştıran destek kolları olarak çalışırlar. Sadece bu avantaj bile derin suların ve uzak meraların hedeflendiği oltacılık seferlerinde veya yüklü hâlde çıkılan uzun yollu kayak gezilerinde sabit bir güvenlik donatısı olarak uskundura kullanımının seyir güvenliği açısından ne denli isabetli olacağını ortaya koymaktadır.
Uskundura montajında dikkat edilmesi gereken noktalar
Uskunduraların büyüklüğünü yüzdürme kapasitelerini esas alarak belirlediğiniz gibi uskundura direklerinin kayağın neresine sabitleneceği ve uzunluklarının ne olacağının da belirlenmesi gereklidir. Uskundura direklerinin uzunluğu nispetinde kayağın birbirinden ayrı şekilde suya basan noktaları (uskunduralarla kayak) arasındaki mesafe kayağın her iki yana yapacağı salınımı sönümlendirecek şekilde dinamik bir etki daha ortaya koyar. Markası, modeli ve motor kuvveti ne olursa olsun uskundura ile donatılacak balıkçı kayaklarında direklerin boyu ve yerleşimi kürek çekimi esas alınarak (kayağın kürekle işletileceği varsayılarak) birbirine denk tutulmalıdır.
Zira kayağın hareketini sağlamak üzere ne tür pedallı mekanizmalar ve elektrikli düzenekler kullanılıyor olursa olsun tüm denge ve destek donatımlarının kürek seyrini engellemeyecek biçimde projelendirilip küreğe göre uygulanması kayak ile oltacılık atölyesinin temel prensibi olarak görülmelidir. Direk boylarının denkleştirilmediği montajlarda yaşanacak temel sorun ise uzun direklerin dümen etkisi yaratmasıdır. Direklerin farklı uzunlukta tutulduğu ve aynı şekilde uskunduralarında eş tipte olmadığı donatımlarda kayağın ileri yönlü düz hareketi bozularak uzun direk ya da geniş veya suya daha çok batan uskundura tarafına burun çekerek yönelir. Dolayısı ile belirli aralıklarla dümen ya da kürek yardımı ile bu sapmanın telafi edilmesi gerekir. Bu noktadan hareketle kayağınızın enini de hesaba katarak uskunduraların bağlanacağı direk/kol uzunluğuna dair tavsiyem; kürek seyrine geçilmesi durumunda ortalama 200 cm uzunluğunda vasat bir küreğin etkin şekilde çekilebilmesine olanak verecek şekilde “uskundura < 80 cm > kayak < 80 cm > uskundura” şeklinde bir ölçünün gözetilmesidir. Benim gibi 220-230 cm uzunluğunda kürek kullananlar için ise direk boyunun uskunduralarla kayak arasındaki açıklığın 100 cm.den daha kısa olmayacak şekilde belirlenmesi daha uygun olacaktır.
Bahadır’ın uskunduralarla donattığı üçüncü balıkçı kayağı Hobie Revolution 16 (2017).
Gerek şişme gerekse sabit ve sert gövdeye sahip tek direkli uskunduralarda sancak ve iskele direklerinin kayağın ağırlık merkezine yakın konumlanması önemli olup küreği engelleyerek çekim hattını kısaltmayacak şekilde koltuğun/oturağın bir miktar gerisine havuzlu kıç güvertesinin küpeşteleri üzerinden bağlanabilir. Ancak arka yükleme alanını daraltmamak için alternatif olarak ön kısımda; ayak dayamalarının hizasından yan küpeştelere ya da kayağın baş üstü güvertesinin başlangıcına da bağlanabilir. Pedallı mekanizmalarla işletilen deniz kayaklarında ise öne eklenecek uskundura direğinin tespit noktası pedal çevirimini engellemeyecek şekilde dikkatlice belirlenmeli, uskunduraların burnu kayağın başucunu geçmeyecek biçimde konumlandırılmalıdır.
Uskundura direklerinin konumu kürek aksiyonuna engel oluşturmamalıdır.
Çift direkle kayağa bağlanan sert gövdeli ve oturaklı uskunduralarda ise ön-arka tespit noktaları ile direk uzunlukları kürek çekimine engel oluşturmayacak şekilde belirlendikten sonra uskunduraların orta ekseni ile kayağın boylamsal orta ekseni birbirine paralel pozisyonda tutularak direklerin montajı tamamlanmalıdır.
Özetle; çoğu kayak oltacısının tüm zorlukları göze alarak uzak ve derin meralara kürek çekişindeki en önemli motivasyon zorlu ve hatırlanası (trofe değeri taşıyan)bir balığa ras’gelme arzusudur.
Rekreasyonel balıkçılığa yönelik deniz kayağı ve kanolara olan ilgi son yıllarda dünya genelinde hızla artmakta, oltacılığını kayağa özgülemiş ben ve benim gibi birkaç öncünün gayretleri ile daha fazla sayıda Anadolulu olta balıkçısı bu uğraşıdan haberdar olarak balıkçılık faaliyetlerinde kayak ve kano kullanmaya başlamaktadır. Bu bağlamda ülkemizde en çok rağbet gören balıkçı kayakları, ekseriyetle 11-13 ayak (3-4 m) uzunluğunda, “pedallı kano” tanımlaması altında hem kürek hem de düşük devinimli pedal tahriki ile işletilen yüzgeçli veya pervaneli mekanizmalarla ilerleyen görece kompakt ve kolay idare edilen modelleri kapsamaktadır. Özellikle açık deniz ve balıkçılık kabiliyetleri ile nam salmış 15-16 ayaklık (4 ½ -5 m uzunluğundaki) kürek kayaklarına nispetle kıyı kullanımında daha çok tercih edilen bu orta boy mekanize balıkçı kayakları, gerek taşıma ve gerekse muhafazasındaki göreceli kolaylığın yanında kullanıcı etkileşimi, piyasadaki yaygınlık (hazır stok durumu), satıcı yönlendirmesi ve daha da önemlisi çok daha ucuza temin edilebilmeleri gibi sebeplerden ötürü birçok meraklının “ilk balıkçı kayağı” tercihini oluşturmaktadır.
Bu tercihe giren üretimlerin büyük bir çoğunluğu dengeyi artırmak ve kullanımı kolaylaştırmak adına en-boy rasyonu 1:4,5 birimin altına inmeyecek şekilde tasarlanmışlarsa da çift palalı tek kürekle işletilebildikleri için “kayak” olarak anılmaya devam eden ve en-boy rasyonu 1:3,5 birimin altında olup kayak standartlarına göre oldukça geniş bir karınla suya basan geniş ve draftlı modellerin denge uğruna uskundura ile donatılmasına lüzum yoktur. Ancak; kayaktan ziyade kayık formuna daha yakın böylesi “kolay” ve “kısa-geniş” modeller yerine hız, manevra ve diğer seyir yeterlilikleri açısından daha denizci, daha balıkçı ve görece daha “zahmetli” “ince-uzun” deniz kayaklarının tercihi söz konusu ise uskunduranın sağlanması gereken ilk üç(*) standart donatıdan biri olarak görülmesi gerektiğini belirtmek isterim.
(*) 15 ayak ve daha uzun deniz kayaklarının oltacılığa dönük donatımında manevra, denge ve rota kararlığı açısından işlevini önemsediğim donatılar; (1) dümen, (2) uskundura ve (3) salmadır. Dümen (rudder) ve topuk salması (skeg) ile ilgili iki bölümlük Nehirden Denize makalesine ulaşmak için tıklayınız.
Oturaklı uskunduralarla donatılmış 16 ayaklık bir diğer balıkçı kayağı olan Yalguzak ile (Hobie Mirage, Revolution 16) kıyı sığlığında alınmış eşsiz bir enstantane.
Bahadır Çapar
Kasım 2023, Adana
yazının ilk bölümünü göster | yazının önceki bölümünü göster
Evet! Bu yazının da sonuna geldin. Bunun gibi özgün ve orijinal yazınsal üretimlerin değerini bilen bir okur olarak her sayfanın altında göreceğin “Bir yanıt yazın” başlıklı kısımda bu yazıyla ilgili YORUMunu YAZ ve daha fazla içerik üretmesi için yazarı MOTİVE ET!
1 Yorum. Leave new
bu güzel bilgilendirici içerik için teşekkür ederiz. Kayak üzerinde güvenlik dışında, farklı amaçlar ile faydalanılabilecek bir çok yönünü bu yazı sayesinde öğrenmiş olduk. Emeğinize sağlık.